Van Gogh in Zundert

Zundert

door Bo en Rein

Het is nog vroeg in Zundert. Het is stil, alleen het zingen van de vogels is te horen. De luiken van de huizen zijn dicht, buiten is geen mens te zien. Of toch wel? Naast het kerkje van de hervormde gemeente staat een jongeman. In gedachten zien we zijn silhouet voor ons: ingetogen, in het licht van de opkomende zon, het hoofd gebogen, kijkend naar een steen die in het gras aan zijn voeten ligt. Het is het grafje van zijn één jaar oudere broer en naamgenoot Vincent van Gogh, geboren en gestorven in 1852. 

In 1877 heeft de toen 24-jarige kunstenaar daar echt gestaan. Hij was naar zijn geboorteplaats gekomen voor een bezoek aan zijn ouders die in de pastorie direct naast het kerkje woonden. Omdat hij ’s nachts aankwam, wachtte hij buiten tot ze wakker werden. We lezen over dit ontroerende moment in het boekje dat bij de wandeling hoort die we maken. Daarin staat een route beschreven die langs alle belangrijke plekjes leidt uit Vincents jonge jaren.

Het kerkje in vroeger tijden
(Nederlands Hervormd)

Het kerkje nu. (Protestants)

Het grafje van Vincents broer Vincent.

De wandeling begint in de achtertuin van de voormalige pastorie. Hier maakte Vincent kennis met de natuur, de bomen, de vogels. We lopen verder langs smalle paadjes die nu tussen volkstuintjes lopen, maar waar in Vincents tijd korenvelden lagen. Onderweg zien we ook knotwilgen, later vereeuwigd in Van Gogh's schilderijen.

We fotograferen de rivier de Aa in het vlakke landschap en kunnen ons  helemaal voorstellen hoe de jeugdige Vincent hierlangs heeft gewandeld en kleine beestjes heeft gevangen. En dan zijn er de eerder genoemde kerk en het kerkhof met zijn veldje met kindergraven. Op het terrein ligt ook een moestuin. In Vincents jeugd werd deze door zijn moeder bewerkt. Nu wordt dit gedaan door de kinderen van een plaatselijke basisschool. Bij de ingang staan een vrolijk insectenhotel en een
bordje: Van Gogh’s moestuin.

Van Gogh's moestuin

Tussen de kerk en de bomen aan de rechterkant ligt een
kerkhofje. Tussen de heg en de kerk ligt het veldje met
kindergrafjes, waaronder dat van Vincents broer.
Vooraan Vincent's moestuin.

Naast de voormalige pastorie ligt nu het Vincent van Gogh-huis, een klein museum gewijd aan de jonge jaren van de schilder. Aan het begin van ons bezoek krijgen we een audiotour mee en betreden we de twee tentoonstellings-ruimtes. De collectie van de eerste ruimte is wat diffuus. Er staat meubilair, waarschijnlijk uit Vincents jeugd. Dit wordt verder niet toegelicht. Er liggen doeken overheen waarop filmpjes worden geprojecteerd over Vincents jonge jaren.  

Vincent op 13-jarige leeftijd

Vincent in 1871, werkzaam
bij knsthandel Goupil in den Haag.

In het oortje wordt uitleg gegeven bij deze beelden. Wij kunnen het verhaal goed volgen omdat we al veel over Van Gogh's leven weten. Of iemand die zich er minder in heeft verdiept het ook goed kan begrijpen, betwijfelen we.

De paar foto’s die ooit van Vincent zijn gemaakt, zijn er ook te zien. Daarna wilde de kunstschilder niet meer op foto’s; die vond hij doods. Hij maakte liever zelfportretten. Toch, ondanks de foto’s en geschilderde zelfportretten, blijven we het lastig vinden om voor ons te zien hoe hij er nu echt heeft uitgezien.  Op sommige zelfportretten lijkt een andere man te staan. 

Zelfportret als schilder, december 1887-februari 1888

Zelfportret, 1889

Zelfportret met vilten hoed, 1888

In de tweede expositieruimte hangen werken van hedendaagse kunstenaars die zich hebben laten inspireren door Van Gogh: kunstenaars in residence. Ze wonen en werken een maand lang in een huisje met atelier vlak naast Van Gogh’s moestuin. In de bijbehorende galerie wordt het gemaakte werk geëxposeerd. Iedere kunstenaar staat één werk af aan het Vincent van Gogh -huis. Hier wordt Bo weer door geïnspireerd. Ze neemt zich voor om binnen tien jaar kunstenaar in residence te zijn op deze plek. Dit gaat lukken!  


We nemen afscheid van de aardige vrijwilligers in het museum te Zundert en stappen in de auto, op weg naar Nuenen. Daar hebben we nog maar krap een uur om het museum te bewonderen. Nuenen, de plaats waar Van Gogh De aardappeleters schilderde, een van Reinderts favorieten. Hierover meer in een volgend verslag.