Van Gogh en Japan
door Rein
We
hadden expres kaarten voor zaterdagavond geboekt, want volgens de
website van het Van Gogh museum zou het dan minder druk zijn dan
normaal. Handig. Maar de routinematige bejegening door het personeel was
er niet minder om: je wordt behandeld als een toerist.
En
dus bij de ingang, de beveiliging, de balie voor de audiotour, de
garderobe én de museumwinkel aangesproken in het Engels. Zelfs als je
terugpraat in het Nederlands. Ze ging ik na afloop onze jassen ophalen
bij de garderobe. Ik leverde mijn kaartje in bij een medewerkster en
zei: "Goedenavond". Ze zei niets terug, pakte de jassen en zei: "There
you go!" Ja, daar gingen we. Nog even naar de museumwinkel.
"The shop will close in 5 minutes", aldus de dienstdoend medewerkster.
"Okay,
bedankt." We mochten nog even naar binnen. Bij het weggaan, groet
dezelfde medewerkster ons: "Thank you for visiting us".
Nu
was Vincent Van Gogh ook nogal internationaal georiënteerd, zeker voor
zijn tijd zonder vliegtuigen en internet. Hij schreef zijn broer Theo
soms in het Frans en het Engels. Maar verreweg de meeste correspondentie
geschiedde in het Nederlands.
Hoeveel
bezoekers van het museum zullen denken dat het Engels de voertaal is in
Nederland? En hoevelen zullen ervan op de hoogte zijn dat Van Gogh
prachtige brieven schreef in het Nederlands?
Hoe
dan ook, de tentoonstelling 'Van Gogh en Japan' was de
toeristische flauwekul meer dan waard. Want ik heb er veel van
opgestoken. Dat Japanse schilderkunst invloed had op zijn werk wist ik,
maar dat de invloed zó groot was, wist ik niet. En ook niet dat Van Gogh
beschikte over een enorme verzameling Japanse prenten.
foto 1: Courtisane, 1887
foto 2: Amandeltakken in bloei, 1890.
foto 2: Amandeltakken in bloei, 1890.
Vincent
van Gogh is nooit in Japan geweest, maar leerde het land en zijn
schilderkunst kennen door de Japanse prenten die hij verzamelde en na
schilderde. Vincent begon naar zijn onderwerpen te kijken met een
'Japanse blik' die zijn eigen werk ingrijpend zou veranderen, zo leren
we op de tentoonstelling. Kleurgebruik, perspectief en compositie weken
af van zijn eerdere schilderijen. Zo begint het werk Amandeltakken in bloei als het ware buiten het kader. Beeldelementen aan de rand zijn afgesneden; er is geen horizon.
Hoewel hij zijn eerste Japanse prenten kocht in Antwerpen in 1885, nam zijn belangstelling voor de Japanse prentkunst in Parijs een grote vlucht. In korte tijd kocht hij er ruim 600 prenten bij een handelaar. Op de website van het Van Gogh Museum lezen we: 'Lange tijd werd gedacht dat Van Gogh de prenten kocht uit liefhebberij, maar nieuw onderzoek toont aan dat hij van plan was om ermee te gaan handelen. Behalve handelswaar, waren de Japanse prenten ook een belangrijke inspiratiebron voor Van Gogh. Hij hing ze op in zijn atelier zodat hij de invloed van de kleurige werken rustig op zich in kon laten werken. In de tentoonstelling zijn ruim 100 Japanse prenten uit zijn verzameling te zien.'
De productieve periode van Van Gogh viel samen met de opkomst van Japan als mondiale handelsnatie, die zich steeds meer richtte op Europa. Zonder deze omwenteling zou de miskende kunstenaar nooit in contact zijn gekomen met de schilderkunst uit het land van de rijzende zon. Japan manifesteerde zich op de wereldtentoonstellingen in Parijs van 1862 en 1867 met zijn kunstwerken en ook gebruiksvoorwerpen zoals kimono's en waaiers. In Parijs was de Japanse schilderkunst al booming toen Van Gogh daar arriveerde. De term 'japonisme' dateert uit 1872. Paul Gauguin en Henri Toulouse-Lautrec waren al beïnvloed door grafische kunstenaars als Hokusai, Hiroshige en Utamaro.
Hoewel hij zijn eerste Japanse prenten kocht in Antwerpen in 1885, nam zijn belangstelling voor de Japanse prentkunst in Parijs een grote vlucht. In korte tijd kocht hij er ruim 600 prenten bij een handelaar. Op de website van het Van Gogh Museum lezen we: 'Lange tijd werd gedacht dat Van Gogh de prenten kocht uit liefhebberij, maar nieuw onderzoek toont aan dat hij van plan was om ermee te gaan handelen. Behalve handelswaar, waren de Japanse prenten ook een belangrijke inspiratiebron voor Van Gogh. Hij hing ze op in zijn atelier zodat hij de invloed van de kleurige werken rustig op zich in kon laten werken. In de tentoonstelling zijn ruim 100 Japanse prenten uit zijn verzameling te zien.'
De productieve periode van Van Gogh viel samen met de opkomst van Japan als mondiale handelsnatie, die zich steeds meer richtte op Europa. Zonder deze omwenteling zou de miskende kunstenaar nooit in contact zijn gekomen met de schilderkunst uit het land van de rijzende zon. Japan manifesteerde zich op de wereldtentoonstellingen in Parijs van 1862 en 1867 met zijn kunstwerken en ook gebruiksvoorwerpen zoals kimono's en waaiers. In Parijs was de Japanse schilderkunst al booming toen Van Gogh daar arriveerde. De term 'japonisme' dateert uit 1872. Paul Gauguin en Henri Toulouse-Lautrec waren al beïnvloed door grafische kunstenaars als Hokusai, Hiroshige en Utamaro.
Reacties
Een reactie posten